Browsed by
Category: Bækur

Harry Potter og álagabarnið

Harry Potter og álagabarnið

Höskuldarviðvörun: Þau sem eiga eftir að lesa bókina Harry Potter and the cursed child ættu að hætta hér.

Bókarkápa: Harry Potter and the cursed child
Harry Potter and the Cursed child. Mynd fengin af Wikipediu.

Í nýjustu Harry Potter bókinni, Harry Potter and the cursed child (sem á íslensku gæti útlagst sem Harry Potter og álagabarnið) er Harry Potter orðinn fullorðinn – fjölskyldufaðir um fertugt, sem þarf að takast á við áhyggjur sínar af vinnunni, fjölskyldunni og einkalífinu. Sagan hefst nítján árum eftir að upprunalegu bókaröðinni lýkur. Nú er Albus Severus Potter, sonur Harrys og Ginny, í aðalhlutverki ásamt besta vini sínum, Scorpius Malfoy (syni Dracos Malfoy). Sagan er ekki í skáldsöguformi, heldur er þetta handrit að samnefndu leikriti. Bókin er því frekar fljótlesin.

Við könnumst við fyrsta atriði sögunnar, sem gerist á King’s cross lestarstöðinni, úr síðasta kafla, eða eftirmála Dauðadjásnanna. Albus er að hefja sitt fyrsta ár í Hogwarts galdraskólanum. Það er einnig frænka hans, Rose Granger-Weasley. Í lestinni á leiðinni í skólann hitta þau Scorpius Malfoy. Þarna býst maður við að komið sé nýtt þríeyki til sögunnar, eins og Harry, Ron og Hermione, en svo er ekki, því Rose kemur lítið sem ekkert meir við sögu.

Árin líða. Albus (sem er í Slytherin-heimavistinni) kemst á unglingsárin. Samskipti hans við foreldrana versna og hann á erfitt uppdráttar í skólanum, en hann á vin og sálufélaga í Scorpius Malfoy. Þeir komast í kynni við Delphi, galdrastelpu um tvítugt, sem hefur aldrei verið í Hogwarts skólanum. Hún er kynnt sem frænka Cedrics Diggory og hjúkrunarkona föður hans á elliheimilinu sem hann býr á. En síðar í sögunni kemur hennar sanna eðli í ljós.

Eins og við munum úr bókaflokknum dó Cedric Diggory í þrígaldraleikunum (sem sagt er frá í Eldbikarnum). Albus, Scorpius og Delphi ákveða að reyna að ferðst aftur í tímann og koma í veg fyrir að Cedric deyi. Með aðstoð ummyndunardrykksins stela þau tímastilli af skrifstofu Hermione Granger (sem nú er galdramálaráðherra) og þar með fer atburðarásin af stað. Við könnumst við tímastillinn úr Fanganum frá Azkaban. Strákarnir ferðast aftur í tímann, breyta gangi sögunnar og þar með lífi sínu og foreldra sinna.

Ég hef lengi verið pínulítið veikur fyrir sögum og ævintýrum þar sem tímaflakk eða fikt í tímanum kemur við sögu. (Meðal annars þess vegna finnst mér Fanginn frá Azkaban sú besta af Harry Potter bókunum). En þetta var bara of mikið fyrir mig. Samtals ferðast strákarnir fjórum sinnum til fortíðarinnar og aftur til nútímans. Tímaferðalögin virðast ekki hafa neinn tilgang í sögunni annan en þann að leyfa okkur að sjá gamalkunnar persónur og atburði. Við endurupplifum þrígaldraleikana; Cedric Diggory, Severus Snape, Rubeus Hagrid og Dumbledore skólastjóri koma aftur við sögu (sá síðastnefndi þó bara sem málverk), auk annarra persóna og atburða sem við þekkjum úr fyrri bókum.

Persónusköpunin og söguþráðurinn líða dálítið fyrir allt þetta tímaflakk. Ron Weasley er t.d. of mikið bara-grínkarakter. Hans eina hlutverk í þessari sögu er að gera hana fyndna. Það var þó gaman að sjá hvað var orðið um aðalpersónurnar þrjár eftir að við skildum við þau síðast. Ég hefði viljað sjá meiri áherslu á nýju persónurnar (Potter- og Malfoy-synina og Delphi). Sagan nær ekki almennilegu flugi fyrr en kannski við lok þriðja og upphaf fjórða þáttar, þegar við fáum að vita hverra manna (eða hverra anda?) Delphi er. Í heild er of mikill aðdáendabragur (fan-fiction-bragur) yfir sögunni. Ég samþykki hana ekki alveg sem hluta af Harry Potter kanónunni. Mér leiddist þó aldrei lesturinn og las bókina næstum því í einum rykk.

En það má ekki gleyma því að eitt er að lesa leikrit, þar sem maður þarf að sjá persónur og atburði fyrir sér sjálfur. Annað er að horfa á leikrit þar sem allt er ljóslifandi fyrir framan mann. Ég get ímyndað mér að þetta sé flott sýning þó að sagan sé kannski ekkert sérstök. Það kæmi mér ekki á óvart að þetta verði sýnt í Þjóðleikhúsinu eða Borgarleikhúsinu innan fimm til tíu ára. (Geta íslenskir Harry-Potter-nördar ekki þrýst á leikhússtjórana að taka þetta til sýningar?) Þá ætla ég a.m.k. að mæta í leikhúsið.

Trúir þú á álfasögur?

Trúir þú á álfasögur?

skuggasundTók mig loksins til og las Skuggasund eftir Arnald Indriðason, næstum því ári eftir að hún kom út.

Í Skuggasundi er fléttað saman frásögnum frá tveimur tímum, annars vegar úr nútímanum (eða nýliðnum árum, u.þ.b. 2009-2010 skv. mínum útreikningum) og hins vegar frá árum seinni heimsstyrjaldarinnar, einkum frá árinu 1944. Aðdáendur Arnaldar Indriðasonar þekkja svona flakk á milli ólíkra tímaskeiða úr fyrri bókum hans, til dæmis úr Grafarþögn og Kleifarvatni.

Í Skuggasundi er ekki fylgst með Erlendi og félögum, heldur kynnumst við nýjum persónum. Í fortíðinni er sögð saga af lögreglumönnunum Flóvent og Thorson, sem rannsaka morð á ungri stúlku sem finnst látin á bak við Þjóðleikhúsið vetrardag einn árið 1944. Í nútíðinni er fylgst með Konráði, lögreglumanni á eftirlaunum, sem tekur að sér að aðstoða rannsóknarlögregluna við rannsókn á morði gamals manns sem finnst látinn í íbúð sinni í Skuggahverfinu í Reykjavík. Í íbúð gamla mannsins finnast blaðaúrklippur sem greina frá andláti stúlkunnar á bak við Þjóðleikhúsið næstum því 70 árum áður. Eftir því sem sögunni vindur fram kynnist Konráð sögu stúlkunnar og kemst að því hvers vegna gamli maðurinn hefur áhuga á máli hennar.

Rannsóknir á dauða stúlkunnar og gamla mannsins eru í forgrunni sögunnar. En eins og í flestum fyrri skáldsögum Arnaldar er fjallað um ýmis önnur mál. Í Skuggasundi er sagt frá gamla íslenska sveitasamfélaginu sem er smám saman að líða undir lok. Íslendingar eru nýskriðnir út úr moldarkofunum árið 1944. Borgarsamfélagið í Reykjavík er smám saman að taka við af sveitasamfélaginu, en ennþá eimir eftir af ruddamennsku, lúðaskap og molbúahætti Íslendinga. Gamla samfélagið og viðhorf þess eru þó sínálæg og það er óvíst hvort að þau muni nokkurn tíma hverfa alveg, hvort sem það eru viðhorf til fóstureyðinga, kynjajafnréttis, samkynhneigðra eða óútskýrðra mannshvarfa eða dauðsfalla.

Í sögunni eru áberandi vangaveltur um það hvernig þjóðsögur af álfum og huldufólki hafa orðið til. Þær hafa líklega ekki orðið til úr engu, heldur hljóta einhverjir raunverulegir og stundum alvarlegir atburðir að búa að baki þeim. Konu er til dæmis nauðgað af einhverjum manni, verður ólétt eftir nauðgara sinn, en í stað þess að segja frá því sem raunverulega gerðist býr hún til sögu um að álfur eða huldumaður hafi lagst með henni:

„Það var auðvitað erfið reynsla og huldufólks­sög­urnar fegruðu hana og deyfðu sársaukann. Í sögunum eignast konur börn með glæsilegum og blíðum huldumönnum, sem eru algjör andstæða við mennsku rustana, og börnin eru borin út til þeirra. Þau alast svo upp hjá feðrum sínum við gott atlæti og snúa jafnvel aftur til mannheima síðar. Þannig eru sögurnar í og með notaðar til þess að milda sársaukafulla reynslu.“

Skuggasund gerist að mestu leyti í Reykjavík stríðsáranna, og þá á nokkuð afmörkuðum stað í borginni, þ.e. í Skuggahverfinu. Bandaríkjaher er með miðstöðvar í Reykjavík, og birgðageymsla hersins er í hálfkláruðaðri byggingu Þjóðleikhússins.

Það er skemmtilegt hverng Þjóðleikhúsið er notað sem rammi utan um þjóðsögurnar. Leikhúsið er manngerð „hamraborg sem minna skyldi á íslensku þjóð­sög­urnar um álfa og huldufólk. Leikhúsgestir áttu að ímynda sér að þeir gengju í björg þegar þeir stigju inn í þetta mikla leikhús og hyrfu inn í glitsali ævintýranna.“ Einnig kemur fram skemmtileg pæling um hvort að bandarísku hermennirnir í Reykjavík í seinni heimsstyrjöldinni hafi tekið við hlutverki álfa og huldufólks fyrr á öldum. Amerískir hermenn og álfar eru andstæður við íslenska karlmenn og rustaskap og sveitalubbahátt þeirra.

Fæstar persónur koma á óvart eftir að búið er að kynna þær til sögunar. Við fáum að kynnast bakgrunni flestra aðalpersónanna en þær eru frekar flatar og einsleitar – kannski steríótýpur. Undantekning frá þessu er þó gamli maðurinn, Stefán, sem finnst látinn á heimili sínu. Við fáum að kynnast honum og lífi hans og margt óvænt kemur í ljós um hann eftir því sem sögunni vindur fram. Engin persóna er samt það eftirminnilegt að hún eigi eftir að lifa með þjóðinni og fá sömu stöðu og til dæmis Erlendur lögreglumaður.

Maður veit orðið nokkurn veginn hvar maður hefur Arnald ef maður hefur lesið einhverjar af bókum hans. Skuggasund er þar engin undantekning. Hún er þó ekki leiðinleg, öðru nær. Skuggasund er vel skrifuð bók, ein af þeim skemmtilegri eftir Arnald. Sögufléttan er skemmtileg. Ég hef alltaf gaman af því þegar hann flakkar með frásögnina fram og aftur í tíma. Og það er skemmtilegt hvernig fortíðin og nútíðin fléttast saman, nútíðin eltir fortíðina og tímarnir tveir mætast að lokum þegar öll kurl eru komin til grafar.